Wybuchła rewolucja, więc Microsoft wraca do korzeni? Windows i Office dawno nie były tak istotne

Microsoft jest współodpowiedzialny za trzy z czterech najważniejszych rewolucji informatycznych ostatnich dekad. Po pierwsze, to Microsoft wspólnie z IBM-em wprowadzili pod strzechy niskokosztowe a użyteczne komputer osobiste. Po drugie, Microsoft błyskawicznie podchwycił zaproponowany przez Amazon koncept na chmurę obliczeniową, dziś operując jedną z największych i raczej najnowocześniejszych. I wreszcie po trzecie, to Microsoft zapoczątkował bieżącą rewolucję związaną z generatywną sztuczną inteligencją. Dodatkowo, na dziś jego pakiet oprogramowania biurowego od dekad dominuje na rynku. Jedyną rewolucję jaką Microsoft przegapił to ta związana z telefonami komórkowymi.

Będąc jednym z głównych podmiotów kształtujących rynek, Microsoft kierował swoich klientów przez kolejne dekady w objęcia kolejnych rewolucji. Jeszcze nie tak dawno temu sugerowano nam, że nasze komputery i telefony będą tylko ekranem i klawiaturą do łączności z chmurą Azure. Stanowiące jeden z kluczowych fundamentów nowoczesnej informatyki oprogramowanie Windows i Office miało być w najlepszym razie aplikacjami hostowanymi zdalnie. Tyle że Microsoft, za sprawą ścisłej współpracy z OpenAI, wprowadził na rynek kolejny przełom. Generatywną SI.

Bazująca na koncepcji Dużych Modeli Językowych technologia GPT wydaje się stworzona wręcz do bycia hostowaną w chmurze, z uwagi na wysoki koszt operacyjny. Z czasem okazało się jednak, że w wielu zastosowaniach znacznie użyteczniejsza jest technologia Małych Modeli Językowych. Szczególnie w przypadku wyspecjalizowanych pod konkretne zadania modeli. Okazuje się, że najlepiej sprawdza się podejście hybrydowe. A więc korzystanie zarówno z Dużego Modelu w chmurze, jak i z Małego Modelu lokalnie.

To z kolei oznacza, że część aplikacji nie może być hostowana w chmurze. Dojrzałe, sprawdzone i testowane dekadami przez miliony klientów produkty Windows i Office znów stają się dla Microsoftu bardzo ważne. To również oznacza, że ich rozwój znów jest priorytetem - są znakomite, a będą coraz lepsze.

A konkretniej roku 1981, kiedy to Microsoft podkupił od Xeroxa głównego inżyniera odpowiedzialnego za Bravo, czyli pierwszy w historii edytor tekstowy z graficznym interfejsem użytkownika. Jak nietrudno się domyślić, firma chciała mieć coś podobnego w swojej ofercie. Pierwsza wersja Microsoft Word dla systemów DOS i Xenix została wydana w 1983 r.

Była to pierwsza aplikacja w historii Microsoftu, która od samego początku była projektowana z myślą o obsłudze przy pomocy myszki komputerowej. Pierwsza wersja Worda, poza wprowadzaniem tekstu, pozwalała również na jego proste formatowanie: dodawanie pogrubienia, kursywy i podkreślenia. Umożliwiała też cofanie wprowadzonych zmian.

Word początkowo nie był zbyt dużym sukcesem - na rynku dominował wówczas WordStar. Jego pierwsze wersje zbierały też dość kiepskie recenzje. Microsoft był jednak bardzo cierpliwy i sukcesywnie wydawał nowe, coraz lepsze edycje Worda. W 1985 r. pojawiła się edycja na systemy Mac OS z obsługą ekranów wysokiej rozdzielczości, laserowych drukarek, błyskawicznie działającą funkcją wytnij-wklej i śledzeniem całej historii edycji dokumentów. Pisząc kolokwialnie: wykosił na tej platformie konkurencję. I to tak całkiem serio, do lat 1990 nie było już na Macintoshach żadnego innego sensownego rywala. Gigantyczny sukces tej udanej aplikacji z pewnością pomógł jej sukcesowi, gdy Microsoft wydał na rynek Windowsa (o którym szerzej w dalszej części tekstu).

Word jest prawdopodobnie najbardziej znajomą dla większości użytkowników biurową aplikacją Microsoftu, ale dużo ważniejszy wydaje się Excel. Niektórzy żartują, że Excel to fundament nowoczesnej ekonomii, a w tym żarcie nie ma aż tak wiele przesady. Gdyby stworzyć listę najważniejszych programów w historii informatyki, Excel byłby jednym z topowych kandydatów. Na rynku zadebiutował w 1981 r., wówczas pod nazwą Multiplan. Podobnie jak w przypadku Worda, pierwsze edycje nie były wysoko oceniane, użytkownicy preferowali tworzyć i przeliczać arkusze w oprogramowaniu Lotus 1-2-3. I podobnie jak w przypadku Worda, dopiero wydana w 1985 r. wersja na komputery Macintosh okazała się przełomem.

Konkurencja w formie Lotusa była tak zachłyśnięta swoim sukcesem na systemach MS-DOS, że zdecydowała kompletnie zignorować wczesne wersje Windowsa. Tymczasem cieszący się ogromnym wzięciem na Macintoshach Excel szybko stał się jedną z najbardziej pożądanych aplikacji na Windowsa. Lotus nadrobił zaległości i wydał swój edytor arkuszy kalkulacyjnych dla Windowsa na początku lat dziewięćdziesiątych, ale było już za późno. Znacznie bardziej zaawansowany produkt Microsoftu znacząco odjechał konkurencji. Właściwie to nawet dziś, po tylu latach, nadal jest uważany za poprzeczkę do przeskoczenia.

Trzecia najważniejsza biurowa aplikacja Microsoftu - PowerPoint - cóż, nie powstała wewnątrz tej firmy. Powstał w Forethought i został wydany na komputery Macintosh w 1987 r. Microsoft był pod tak wielkim wrażeniem aplikacji, że zdecydował się na swoje pierwsze Wielkie Przejęcie w historii. Wyłożył ogromną wówczas kwotę 14 mln dol. i przejął całkowicie prawa do aplikacji i wszystko, co z nią związane. Pierwotnie aplikacja miała się nazywać Presenter - zmieniono jej nazwę dosłownie tuż przed premierą.

Od 1990 r. opisane wyżej trzy aplikacje zaczęły być oferowane w pakiecie o nazwie Microsoft Office. Podyktowane to było względami biznesowymi - lepiej sprzedać pakiet wszystkich programów w niższej jednostkowej cenie klientowi niż tylko część programów w pełnej cenie. Ważne jednak też były względy techniczne: wraz z kolejnymi wersjami, Word, Excel i PowerPoint nauczyły się między sobą wymieniać dane i wzajemnie rozumieć swoje formaty. Microsoft Office jako komplet zapewniał każdej z aplikacji więcej funkcjonalności, niż jakby miały współpracować osobno.

Prawdę powiedziawszy to początki historii Windowsa są wręcz koszmarne. Debiutował na rynku jako niskiej jakości imitacja graficznego interfejsu użytkownika opracowanego przez firmę Xerox. Windows początkowo był środowiskiem niskiej funkcjonalności, bardzo zasobożernym - nic dziwnego, że nie sprzedawał się początkowo w zasadzie wcale.

Windows 1.0 zresztą był budowany z niemałym trudem. 10 listopada 1983 r. Microsoft oficjalnie ogłosił, że pracuje nad systemem operacyjnym z GUI, który miałby się pojawić na wiosnę przyszłego roku. Premierę trzeba było przesunąć o całe dwa lata. A efekt końcowy daleko odbiegał od szumnych zapowiedzi i tego, co potrafiła konkurencja.

System zapewniał rewolucję w formie wyświetlania kilku aplikacji na ekranie i oferował obsługę komputera za pomocą intuicyjnego kursora myszki. Zawierał wbudowane aplikacje Notatnik, Paintbrush, Zegar i grę Reversi. I okazał się klapą z uwagi na niską użyteczność pod każdym innym możliwym względem.

Dopiero Windows 3.1, który został wydany w 1992 r. i wprowadził wiele nowych funkcji i ulepszeń w porównaniu z Windows 1.0, odniósł prawdziwy sukces. Obsługiwał czcionki TrueType, co czyniło go atrakcyjnym systemem dla zastosowań wydawniczych - Windows 1.0 nie miał tej funkcji i używał czcionek bitmapowych. Był oparty na modelu pamięci wirtualnej, który umożliwiał uruchamianie aplikacji przekraczających swoimi rozmiarami dostępną w komputerze pamięć operacyjną.

Windows starej generacji nie był jednak produktem udanym. Swoją gigantyczną popularność, którą dodatkowo wsparł pakiet Microsoft Office, zawdzięcza głównie nieetycznym praktykom biznesowym, za co firma została skazana w swego czasu bardzo głośnym procesie antymonopolowym. Windows od pierwszej wersji aż po Windows Me był systemem niestabilnym, niewydajnym i niebezpiecznym. Na szczęście dla Microsoftu, w budowie było coś znacznie lepszego.

Tym czymś było Windows NT, czyli antyteza klasycznego Windowsa. System był nastawiony przede wszystkim na potrzeby klientów rządowych i korporacyjnych, wymagających jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa i stabilności. Klasyczny Windows kompletnie się do tego nie nadawał - nie obsługiwał nawet ochrony danych przed niepowołanym dostępem. Na szczęście po starym Windowsie śladu już nie ma.

Windows NT zastąpił klasycznego Windowsa przy okazji premiery systemu Windows XP, który był opisywany przez Microsoft jako kolejna wersja Windowsa jakiego znają użytkownicy, choć w rzeczywistości była to pierwsza mainstreamowa wersja Windowsa NT. Miała ogromną liczbę problemów na starcie - związanych, o ironio, ze stabilnością i bezpieczeństwem. Była to jednak zupełnie nowa techniczna jakość w porównaniu do Windowsa Me, Windowsa 98 i Windowsa 95. A i rzeczonych problemów z czasem się pozbyto.

Microsoft Windows jest dziś uważany za jeden z najbezpieczniejszych i najbardziej stabilnych systemów operacyjnych ogólnego użytku. Nie jest to przy tym opinia, jaką marketingowcy mogą sobie kupić na broszurkę reklamową - Windows to nadal kluczowe oprogramowanie w wielu korporacjach i instytucjach rządowych, w niektórych już od dekad. Ci klienci nie mogą sobie pozwolić na jakiekolwiek problemy i awarie. W razie takowych migracja do konkurencji jest nieunikniona.

Fundament Windows NT okazał się na tyle solidny, że Microsoft zdecydował się udać z nim walczyć o klienta, u którego do tej pory dominowały rozwiązania bazujące na Uniksie. W przeciwieństwie do środowisk biurowych czy użytkowników indywidualnych, na tym rynku Microsoft nie mógł używać żadnego argumentu siły. Zły system serwerowy to produkt generujący zbyt duże koszty dla firmy - kiepska jakość produktu oznacza błyskawiczne jego wycofanie. Tymczasem Windows Server, który w swojej pierwszej wydanej w 1993 r. bazował na Windowsie NT 3.1, ma się do dziś świetnie.

Windows NT 3.1 był przełomowy, ponieważ był to pierwszy w pełni 32-bitowy system operacyjny firmy Microsoft, który mógł być uruchamiany na komputerach z procesorami Intel x86, DEC Alpha i MIPS R4000. Początkowo Windows NT 3.1 miał być nazwany OS/2 3.0, jako trzecia wersja systemu operacyjnego opracowywanego przez Microsoft i IBM. Jednak po wydaniu Windows 3.0 w maju 1990 roku, Microsoft zdecydował się na zmianę interfejsu systemu Windows NT, co doprowadziło do konfliktu z IBM-em i ostatecznie do zakończenia ich współpracy.

Wraz z upływem czasu, Windows Server zyskiwał na popularności, stając się jednym z głównych systemów operacyjnych dla serwerów na całym świecie. Jego rozwój był odpowiedzią na ewoluujące technologie i potrzeby biznesowe, co skutkowało regularnym wydawaniem nowych wersji, aby sprostać rosnącym wymaganiom użytkowników i organizacji.

Windows Server zbudował swoją reputację na niezawodności, bezpieczeństwie i łatwości zarządzania, co przyczyniło się do jego szerokiego przyjęcia w środowiskach korporacyjnych i przedsiębiorstwach. Z biegiem lat, Microsoft kontynuował rozwój Windows Server, wprowadzając nowe funkcje i usprawnienia, które utrzymywały system na czele rynku serwerów.

Windows 11 to najnowsza wersja systemu operacyjnego firmy Microsoft. Ma świeże i czytelne wzornictwo i projekt, które ułatwiają pracę, tworzenie i rozrywkę. Wykorzystano najlepsze elementy z Windowsa 10, a następnie je udoskonalono, tworząc spokojne miejsce do pracy i zabawy. System jest ściśle zintegrowany z Microsoft Teams, dziś niemal nieodzownym w pracy. To również system obsługujący najnowsz rozwiązania techniczne i interfejsy, w tym dotyk, głos czy rysik.

Najnowsza wersja Microsoft Windows oferuje narzędzie BitLocker, które umożliwia szyfrowanie dysków twardych. System obsługuje Windows Hello, co pozwala na logowanie się za pomocą rozpoznawania twarzy lub odcisków palców. Wbudowany mechanizm Defender jest z kolei skutecznym narzędziem do ochrony przed złośliwym oprogramowaniem i wirusami. Windows 11 to wszak zabezpieczenia klasy korporacyjnej.

Z kolei Windows Server 2022 to zaawansowana platforma serwerowa Microsoftu, która została zbudowana na fundamentach Windows Server 2019. System ten wprowadza szereg innowacji skupiających się na trzech kluczowych obszarach: bezpieczeństwie, integracji z chmurą Azure oraz zarządzaniu i platformie aplikacji.

System wprowadził Hotpatching w edycji Datacenter: Azure Edition, co pozwala na instalowanie aktualizacji bez konieczności restartowania systemu, minimalizując przestoje. Zawiera również Storage Replica compression, która kompresuje dane replikacji, zwiększając przepustowość danych i zmniejszając wykorzystanie sieci. Dodatkowo, system obsługuje Azure Stack HCI, co umożliwia uruchomienie Windows Server 2022 Datacenter: Azure Edition jako obsługiwanej maszyny wirtualnej na Azure Stack HCI.

Najnowszy Windows Server oferuje zaawansowaną wielowarstwową ochronę przed zagrożeniami dzięki funkcji secured-core server. Pozwala to na uruchamianie krytycznych obciążeń roboczych, takich jak SQL Server, z większą pewnością, wykorzystując do 48 TB pamięci, 64 gniazda i 2048 logicznych rdzeni. Użytkownicy mogą również korzystać z Windows Admin Center dla ulepszonego zarządzania maszynami wirtualnymi, ulepszonego przeglądu zdarzeń i połączenia z Azure przez Azure Arc.

Windows Server 2022 wyróżnia się na tle konkurencji dzięki swoim unikalnym innowacjom dostępnym tylko na Azure. Na przykład, możliwość migracji obciążeń roboczych Windows Server do Azure, zachowując lokalne adresy IP, oraz bezpieczny dostęp do plików podczas pracy zdalnej bez VPN, używając wbudowanego SMB over QUIC.

No i Microsoft Office 2021. Na dziś absolutny król produktywności. Opisywane wcześniej Word, Excel i PowerPoint nadal są jego sercem, ale pakiet został znacząco rozszerzony o wiele innych aplikacji i usług. Takich jak wspomniane wyżej Teams, ale też i Outlook, OneNote, Access i wiele innych.

Office 2021 umożliwia pracę nad tym samym dokumentem kilku użytkownikom jednocześnie. Ma nowoczesny wygląd z monochromatycznymi ikonami i neutralną paletą kolorów. Ta wersja wprowadza też nowe funkcje w Excelu, które ułatwiają wyszukiwanie danych i automatyzują obliczenia, w tym XLOOKUP i dynamiczne tablice.

Pakiet jest dostępny jako jednorazowy zakup w sklepie z oprogramowaniem Microsoft, co może być atrakcyjne dla użytkowników, którzy preferują unikać modelu subskrypcji. Pakiet obejmuje aplikacje desktopowe na systemy Windows i macOS. Dodatkowo umożliwia korzystanie z webowych wersji aplikacji Office, a także tych na system Android i systemy mobilne Apple’a.

Ponad 40 lat innowacji i rozwoju technologicznego doprowadziły do momentu, w którym historia Windows, Windows Server i Office rozkwita na nowo. Te systemy, które były świadkami narodzin ery komputerów osobistych, ewoluowały, dostosowując się do zmieniających się potrzeb użytkowników i firm. Dziś, wiodą one prym jako rozwiązania dla produktywności, oferując narzędzia i funkcje, które umożliwiają efektywną pracę zarówno indywidualną, jak i zespołową. Integracja z lokalnymi aplikacjami sztucznej inteligencji otwiera nowe możliwości dla automatyzacji i personalizacji pracy, co jest kluczowe dla firm poszukujących przewagi konkurencyjnej.

Chmura, choć nadal ważna, ustępuje miejsca lokalnie działającym rozwiązaniom AI, które zapewniają szybszą i bardziej bezpośrednią interakcję z danymi. Przetwarzanie i analiza informacji w czasie rzeczywistym, bez opóźnień związanych z przesyłaniem danych do odległych serwerów, staje się nowym standardem. Bezpieczeństwo danych jest również lepiej zarządzane, gdy są one przechowywane i przetwarzane lokalnie, co jest szczególnie istotne w obliczu rosnących zagrożeń cybernetycznych.

Przyszłość technologii to przyszłość inteligentnych, lokalnych rozwiązań, które są w stanie nauczyć się i dostosować do indywidualnych potrzeb użytkowników. Windows, Windows Server i Office są na czele tej rewolucji, oferując narzędzia, które nie tylko zwiększają produktywność, ale także inspirują do kreatywności i innowacji. W miarę jak firmy i użytkownicy indywidualni coraz bardziej polegają na lokalnych aplikacjach AI, możemy oczekiwać dalszego rozwoju i doskonalenia tych technologii, które będą wspierać nas w codziennych zadaniach i wyzwaniach.